โครงการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของสถานศึกษาศูนย์เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อส่งเสริมและพัฒนาสวนสมุนไพรไทย
โรงเรียน : บางหลวงวิทยา สพม.นครปฐม
ประเภท : โรงเรียนที่จัดกิจกรรมการเรียนรู้ฯ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ผลการประเมิน : 4.69
เผยแพร่เมื่อ : 30 ก.ค. 2563 โดย : วรนุช จิตรมณี จำนวนผู้เข้าชม 3195 คน
| ชื่อโครงการ/กิจกรรม | โครงการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของสถานศึกษาศูนย์เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อส่งเสริมและพัฒนาสวนสมุนไพรไทย |
| ประเภท | โรงเรียนที่จัดกิจกรรมการเรียนรู้ฯ ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง |
| ปีการศึกษา | 2562 |
| มาตรฐาน |
มาตรฐานที่ 1 คุณภาพของผู้เรียน 1.1 ผลสัมฤทธิ์ทางวิชาการของผู้เรียน 1.2 คุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้เรียน มาตรฐานที่ 2 กระบวนการบริหารและการจัดการ 2.1 มีเป้าหมายวิสัยทัศน์และพันธกิจที่สถานศึกษากำหนดขัดเจน 2.2 มีระบบบริหารจัดการคุณภาพของสถานศึกษา 2.4 พัฒนาครูและบุคลากรให้มีความเชี่ยวชาญทางวิชาชีพ 2.5 จัดสภาพแวดล้อมทางกายภาพและสังคมที่เอื้อต่อการจัดการเรียนรู้อย่างมีคุณภาพ 3.1 จัดการเรียนรู้ผ่านกระบวนการคิดและปฏิบัติจริงและสามารถนำไปประยุกต็ใช้ในชีวิตได้ 3.2 ใช้สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศและแหล่งเรียนรู้ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ |
| ผู้รับผิดชอบ | |
| ความเป็นมา | “ในการสร้างถนน สร้างชลประทานให้ประชาชนใช้นั้น จะต้องช่วยประชาชนในทางบุคคลหรือพัฒนาให้บุคคลมีความรู้และอนามัยแข็งแรง ด้วยการให้การศึกษาและการรักษาอนามัย เพื่อให้ประชาชนท้องที่สามารถทำการเกษตรได้และค้าขายได้” จากพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในหลวงรัชกาลที่ 9 เกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียงในวันฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี นั้น ทรงเน้นให้ประชาชน มีความรู้และอนามัยที่แข็งแรงภายใต้การดำเนินชีวิต“อยู่อย่างพอเพียง” ซึ่งแนวทางการทำการเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง มีการส่งเสริมหลายรูปแบบ ได้แก่ การทำไร่นาสวนผสมและการเกษตรผสมผสาน การปลูกพืชผักสวนครัวลดค่าใช่จ่าย การทำปุ๋ยหมักปุ๋ยคอกและใช้วัสดุเหลือใช้เป็นปัจจัยการผลิตปุ๋ย การเพาะเห็ดฟางจากวัสดุเหลือใช้ในไร่นา การปลูกไม้ผลสวนหลังบ้าน และ การปลูกพืชสมุนไพร ช่วยส่งเสริมสุขภาพอนามัย เป็นต้น การปลูกพืชสมุนไพร โดยเฉพาะสมุนไพรไทย เป็นส่วนหนึ่งที่ส่งเสริมการเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง นอกจากจะใช้เป็นอาหารในครัวเรือนแล้วยังสามารถใช้เป็นส่วนประกอบของภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทย เป็นการดูแลสุขภาพในชุมชนแบบพื้นบ้านดั้งเดิมที่อยู่คู่กับประเทศไทยมาตั้งแต่สมัยอดีต ซึ่งมีความหลากหลายและเป็นเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันไปตามแต่ละสังคม วัฒนธรรม กลุ่มชาติพันธุ์ และรูปแบบการรักษามีทั้งการใช้ยาสมุนไพร การนวด การผดุงครรภ์ ตลอดจนการรักษาทางจิตใจ ซึ่งสามารถตอบสนองต่อความต้องการทางด้านการรักษาสุขภาพ และความเจ็บป่วยของประชาชนได้เป็นอย่างดี แต่จากการดำรงชีวิตในยุคสมัยปัจจุบันมีค่านิยมตามแนวทางของตะวันตกเป็นหลัก โดยเฉพาะด้านการจัดการสุขภาพที่เน้นการพึ่งพิงจากภายนอกเป็นส่วนใหญ่ สิ่งเหล่านี้ส่งผลให้ภูมิปัญญาและองค์ความรู้การดูแลสุขภาพเดิมที่มีอยู่ในชุมชนไม่ได้รับการพัฒนาและถูกทอดทิ้งจากคนรุ่นใหม่ ขาดการสืบทอดและผู้รู้ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุซึ่งนับวันจะมีจำนวนลดลง ทำให้ชุมชนรับประโยชน์จากภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านน้อยกว่าที่ควรจะเป็น ทั้ง ๆ ที่ความรู้เหล่านี้สามารถช่วยดูแลรักษาความเจ็บป่วยให้กับชาวบ้านได้ อีกทั้งองค์ความรู้ทางการแพทย์พื้นบ้านไทย ทั้งที่เป็นตัวหมอพื้นบ้าน ตำรา พันธุ์พืชที่ใช้เป็นยา สมุนไพร วิธีการการรักษาโรค ตลอดจนสังคมวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิต ฯลฯ มีความสำคัญและเป็นสิ่งล้ำค่าที่ควรจะเก็บรวบรวม อนุรักษ์ ฟื้นฟูภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านไทยให้อยู่คู่กับประเทศไทย เพื่อเป็นมรดกต่อลูกหลานในการสืบทอดองค์ความรู้ จากประโยชน์ของสุมนไพรไทยที่เหลือคณานับที่กล่าวมาข้างต้น โรงเรียนบางหลวงวิทยาในฐานะเป็นศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงในชุมชนตำบลบางหลวง อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม ได้ตระหนักและเห็นคุณค่าของสมุนไพรไทย จึงมีแนวคิดริเริ่มจัดทำโครงการ เพื่อให้ฐานการเรียนรู้ และเพื่อเป็นการประชาสัมพันธ์ให้นักเรียนและประชาชนในตำบลบางหลวง อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม เห็นคุณค่าและความสำคัญของสุมไพรไทย จึงได้จัดทำโครงการพัฒนาแหล่งเรียนรู้ที่สำคัญของสถานศึกษา เพื่อพัฒนาศูนย์เศรษฐกิจพอเพียงเพื่อส่งเสริมและพัฒนาสวนสมุนไพรไทยขึ้นเพื่อสืบสานภูมิปัญญาพืชสมุนไพรพื้นบ้าน เพื่อพัฒนาสู่ฐานการเรียนรู้ที่ดูแลสุขภาพของคนในชุมชนอย่างยั่งยืนขึ้น เพื่อสนับสนุนให้ฐานการเรียนรู้สมุนไพรไทย กลายเป็นศูนย์กลางในการรวบรวมองค์ความรู้ การสร้างกระบวนการเรียนรู้ การอนุรักษ์ การสืบทอด การฟื้นฟู และการพัฒนาภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพร ซึ่งนอกจากจะเป็นแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียนที่สำคัญให้กับนักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจแล้วยังสามารถพัฒนาต่อยอดนำสมุนไพรไทยมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์สามารถสร้างรายได้ กลายเป็นอาชีพได้อีกด้วย ซึ่งส่งผลให้นักเรียนและประชาชนผู้สนใจร่วมโครงการเป็นบุคคลที่มีคุณภาพกาย คุณภาพจิต และคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืนภายใต้ “วิถีชีวิตอยู่อย่างพอเพียง” |
| วัตถุประสงค์ | 1. เพื่อรวบรวมพันธุ์พืชสมุนไพรพื้นบ้านนำมาจัดทำสวนสมุนไพรไทย 2. เพื่อพัฒนาฐานการเรียนรู้แบบมีชีวิตสำหรับใช้ในการถ่ายทอดภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชสมุนไพรให้กับนักเรียน นักศึกษา ประชาชนที่สนใจ ตลอดจนให้บริการองค์ความรู้ทางด้านสมุนไพรแก่ประชาชนที่สนใจ 3. เพื่อสนับสนุนให้นักเรียนนำสมุนไพรไทยพื้นบ้านไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตจริงผ่านการจัดทำโครงงาน 4. เพื่อพัฒนาสมุนไพรไทย โดยแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพเชิงพาณิชย์ เพื่อเพิ่มรายได้ |
| เป้าหมาย | เชิงปริมาณ 1. มีสวนสมุนไพรไทยในโรงเรียนบางหลวงวิทยา ที่เป็นฐานการเรียนรู้แบบมีชีวิตสำหรับใช้ในการถ่ายทอดภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชสมุนไพรให้กับนักเรียน นักศึกษา ประชาชนที่สนใจ ตลอดจนให้บริการองค์ความรู้ทางด้านสมุนไพรแก่ประชาชนที่สนใจ 2. มีผลิตภัณฑ์จากการแปรรูปสมุนไพรไทยสามารถจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ จากการทำโครงงานอาชีพ แปรรูปสมุนไพรไทย 3. ผู้เกี่ยวข้องร้อยละ 80 มีความพึงพอใจในการดำเนินงานโครงการของโรงเรียนเชิงคุณภาพ - นักเรียน ประชาชน และผู้สนใจได้รับความรู้จากฐานการเรียนรู้สวนสมุนไพรไทยภายในโรงเรียนบางหลวงวิทยา |
| ระยะเวลา | 1 ต.ค. 2561 - 30 ก.ย. 2562 |
| สถานที่ดำเนินการ | โรงเรียนบางหลวงวิทยา ตำบลบางหลวง อำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม |
| ตัวชี้วัด | 1. มีสวนสมุนไพรไทยในโรงเรียนบางหลวงวิทยา ที่เป็นฐานการเรียนรู้แบบมีชีวิตสำหรับใช้ในการถ่ายทอดภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชสมุนไพรให้กับนักเรียน นักศึกษา ประชาชนที่สนใจ ตลอดจนให้บริการองค์ความรู้ทางด้านสมุนไพรแก่ประชาชนที่สนใจ 2. มีผลิตภัณฑ์จากการแปรรูปสมุนไพรไทยสามารถจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ จากการทำโครงงานอาชีพ แปรรูปสมุนไพรไทย 3. ผู้เกี่ยวข้องร้อยละ 80 มีความพึงพอใจในการดำเนินงานโครงการของโรงเรียน 4. นักเรียน ประชาชน และผู้สนใจร้อยละ 80ได้รับความรู้จากฐานการเรียนรู้สวนสมุนไพรไทยภายในโรงเรียนบางหลวงวิทยา |
| ผลที่คาดว่าจะได้รับ | ด้านผลผลิต (output) 1. ได้สวนสมุนไพร จำนวน ๑ แปลง 2. ได้ฐานการเรียนรู้เรื่องภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพร เพื่อใช้ประกอบการจัดการเรียนการสอนและเป็นฐานการเรียนรู้ให้กับนักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจ 3. ได้โครงงานการใช้ประโยชน์พืชสมุนไพรในชีวิตประจำวัน 4. ได้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อสุขภาพสำหรับจำหน่ายในเชิงพาณิชย์ จำนวน 3 ผลิตภัณฑ์ ประกอบด้วย แชมพูสมุนไพร สบู่เหลวสมุนไพร โลชั่นบำรุงผิว 5. ได้เอกสารสรุปผลการดำเนินงานจำนวน 3 เล่ม 6. ได้บทความวิชาการที่ถอดองค์ความรู้มาจากการดำเนินโครงการเพื่อการเผยแพร่ ด้านผลลัพธ์ (outcome) 1. ผู้เข้าร่วมในแต่ละกิจกรรมเกิดความใส่ใจ ตระหนัก เห็นความสำคัญ และร่วมมือกันอนุรักษ์ สืบทอดภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพรให้คงอยู่ไปจนรุ่นลูกหลาน 2. เกิดฐานการเรียนรู้และคลังภูมิปัญญาทางด้านสมุนไพรที่เยาวชน และประชาชนที่สนใจสามารถเข้าไปเรียนรู้ พัฒนา และต่อยอดองค์ความรู้ได้ 3. เกิดการอนุรักษ์พันธุ์ไม้สมุนไพรหายากให้คงอยู่ เพื่อคนรุ่นหลังจะได้ไปศึกษาเรียนรู้ต่อไป |
| สรุปคะแนนประเมิน | 4.69 |
| ไฟล์ประกอบ |
ภาคผนวก รายงานผลการดำเนินงานบทที่ รายงานผลการดำเนินงานบทที่ รายงานผลการดำเนินงานบทที่ ภาคผนวก |
| ขั้นเตรียมการ | 1.การศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหา - สำรวจข้อมูลสภาพปัจจุบัน - รวบรวมข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล - รายงานผลการสำรวจข้อมูล - แต่งตั้งคณะทำงาน 2.การวางแผน (Plan) - ประชุมชี้แจงคณะทำงาน - วางแผนขั้นตอนการดำเนินงาน - จัดทำปฏิทินการดำเนินงาน |
| ขั้นดำเนินการ | 3.การปฏิบัติตามแผน (Do) - กิจกรรม “พัฒนาสวนสมุนไพรไทย” - กิจกรรม “ต่อยอดโครงงานอาชีพจากสมุนไพรไทย” |
| ขั้นตรวจสอบประเมินผล | 4.การตรวจสอบประเมินผล(Check) - ตรวจสอบและประเมินผลการดำเนินงานตามวัตถุประสงค์ของโครงการและปฏิทินการปฏิบัติงาน -สรุปผลและรายงานโครงการ |
| ขั้นสรุปและรายงาน | 5.การแก้ไข ปรับปรุง (Action) - วิเคราะห์ผลการดำเนินโครงการเทียบกับวัตถุประสงค์ของโครงการ - รวบรวมปัญหาและข้อเสนอแนะเพื่อนำไปเป็นข้อมูลในการวางแผนการปฏิบัติงานในปีต่อไป |
| งบประมาณ | จำนวนเงิน 100,000 บาท |
| การบรรลุตัวชี้วัด | 1. มีสวนสมุนไพรไทยในโรงเรียน บางหลวงวิทยา ที่เป็นฐานการเรียนรู้แบบมีชีวิตสำหรับใช้ในการถ่ายทอดภูมิปัญญาเกี่ยวกับพืชสมุนไพรให้กับนักเรียน นักศึกษา ประชาชนที่สนใจ ตลอดจนให้บริการองค์ความรู้ทางด้านสมุนไพรแก่ประชาชนที่สนใจ 2. มีผลิตภัณฑ์จากการแปรรูปสมุนไพรไทยสามารถจำหน่ายเพื่อเพิ่มรายได้ จากการทำโครงงานอาชีพ แปรรูปสมุนไพรไทย - สบู่จากฟักข้าว - สบู่จากขมิ้น - สบู่จากวานหางจระเข้ 3.ผู้เกี่ยวข้องร้อยละ 90.94 มีความพึงพอใจในการดำเนินงานโครงการของโรงเรียน 4.นักเรียน ประชาชน และผู้สนใจร้อยละ 74.00ได้รับความรู้จากฐานการเรียนรู้สวนสมุนไพรไทยภายในโรงเรียนบางหลวงวิทยา |
| ความพึงพอใจ | ผู้เข้าร่วมโครงการมีความพึงพอใจต่อโครงการ คิดเป็นร้อยละ 89.82 |
| ปัญหาและอุปสรรค | - |
| ข้อเสนอแนะ | 1) สามารถพัฒนาสวนสมุนไพรไทยนี้ให้เป็นฐานการเรียนรู้เรื่องภูมิปัญญาการใช้ประโยชน์จากพืชสมุนไพร แก่นักเรียน นักศึกษา และประชาชนที่สนใจในท้องถิ่นได้ 2) สามารถผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อสุขภาพสำหรับจำหน่ายในเชิงพาณิชย์เพิ่มเติม คือนอกจากสบู่ แล้วสามารถพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์อื่น ๆ เช่น แชมพูสมุนไพร โลชั่นบำรุงผิว เป็นต้น |
| รูปภาพประกอบ |
     |
