งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน

สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนหมายถึงทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่ในโรงเรียนที่ใช้เพื่อการเรียนรู้โดยมีพืชเป็นปัจจัยหลัก ชีวภาพอื่นเป็นปัจจัยรอง กายภาพเป็นปัจจัยเสริม และวัสดุอุปกรณ์เป็นปัจจัยประกอบ งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน คือ การสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ทรัพยากรชีวภาพ และกายภาพ โดยมีการสัมผัส การเรียนรู้          การสร้างและการปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม การเสริมสร้างปัญญาและภูมิปัญญา จากความหมายที่กล่าวมาจะเห็นได้ว่าสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนสามารถนำมาบูรณาการกับการจัดการเรียนรู้กับ 8 กลุ่มสาระการเรียนรู้ โดยการนำ         สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนบูรณาการสู่การเรียนการสอน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมี      พระราชดำริเกี่ยวกับกิจกรรมสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชไว้ว่า “การสอนและอบรมให้เด็กมีจิตสำนึกในการอนุรักษันธุกรรมพืชนั้น ควรใช้วิธีการปลูกฝังให้เด็กเห็นความงดงาม ความน่าสนใจ และเกิดความปิติที่จะทำการศึกษาและอนุรักษ์พืชพรรณต่อไป การใช้วิธีการสอนการอบรมที่ให้เกิดความรู้สึกกลัวว่า หากไม่อนุรักษ์แล้วจะเกิดผลเสีย เกิดอันตรายแก่ตนเอง จะทำให้เด็กเกิดความเครียดซึ่งจะเป็นผลเสียแก่ประเทศในระยะยาว” นอกจากนี้ยังมีพระราชดำริบางประการเกี่ยวการการศึกษา ไว้ว่า “..นอกจากพืชพรรณแล้ว สิ่งที่มี   
ในธรรมชาติ สิ่งที่หาได้ง่าย อาจเป็นอุปกรณ์สอนได้หลายอย่าง แม้แต่วิชาศิลปะก็ให้มาวาดรูปต้นไม้            ก็ไม่ต้องหาของอื่นมาเป็นแบบ หรือเรื่องภาษาไทย การเรียงความ ก็อาจทำให้เรื่องของการเขียนรายงาน ทำให้หัดเขียนหนังสือ หรืออาจแต่งคำประพันธ์ ในเรื่องพืชเหล่านี้..” จากการวิเคราะห์ความสอดคล้อง           งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนกับหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 โรงเรียนสามารถจัดการเรียนการสอนเพื่อให้ผู้เรียนสัมผัสกับพรรณไม้ ซึ่งจะก่อให้เกิดจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชโดยใช้พืชพรรณ ปัจจัยทางชีวภาพและกายภาพเป็นสื่อ ผู้เรียนมีการสัมผัสปัจจัยต่าง ๆด้วยตนเอง ก่อให้เกิดภูมิปัญญา ปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม สร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชและทรัพยากรในที่สุด นอกจากนี้ยังเป็นการสนองพระราชดำริ ตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ  สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.) ซึ่งโรงเรียนเป็นสมาชิกอีกด้วย จึงจัดทำโครงการสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โรงเรียนธรรมบวรวิทยา จังหวัดสกลนคร

เชิงปริมาณ     
     1.  ผู้บริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา นักเรียนมีส่วนร่วมปฏิบัติ คิดเป็นร้อยละ 100
เชิงคุณภาพ 
     1.  ผู้บริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา นักเรียน มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชและทรัพยากร
     2.  ให้นักเรียน ครู บุคลากรทางการศึกษา ตระหนักถึงคุณค่าของพืชพรรณและทรัพยากรท้องถิ่น
     3.  เพื่อให้โรงเรียนเป็นแหล่งรวบรวมตัวอย่างพรรณไม้ ข้อมูลพรรณไม้ และเป็นแหล่งรวบรวมฐานข้อมูลฐานทรัพยากรท้องถิ่น
     4.  เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ในการศึกษาค้นคว้าโดยบูรณาการงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนกับการจัดการเรียนรู้ 8 กลุ่มสาระ
     5.  ปลูกฝังให้นักเรียนมีคุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมที่ดีงามโดยใช้กิจกรรมสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนเป็นสื่อ  มุ่งหวังให้นักเรียนเป็นคนดี คนเก่ง เรียนอย่างมีความสุข
    ุ6.  เพื่อสนองพระราชดำริ โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ  สยามบรมราชกุมารี งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน

นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 - 6   จำนวน  710  คน

1. ตัวชี้วัดความสำเร็จ
          1.1 เชิงปริมาณ  ปริมาณชิ้นงาน ผลงานนักเรียนที่เกิดจากการจัดกิจกรรม
                1.  สำรวจและจัดทำทะเบียนพรรณไม้ที่มีอยู่ในโรงเรียนเพิ่มอย่างน้อย  30  ชนิด
                2.  ศึกษาพรรณไม้ตามแบบศึกษาพรรณไม้ในสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน (ก.7- 003) ครบทุกชนิด             ตามทะเบียนพรรณไม้ (ก.7- 005)
.               3. จัดหา รวบรวมพรรณไม้ในท้องถิ่นเข้ามาปลูกเพิ่มในพื้นที่โรงเรียนอย่างน้อย 10 ชนิด
                4. จัดทำป้ายชื่อพรรณไม้สมบูรณ์  ร้อยละ  100 
                5. จัดเก็บตัวอย่างพืชแบบแห้งอย่างน้อย  20 ชนิด
                6. ดำเนินงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี กำหนดทั้งด้านที่ 1 การบริหารจัดการ ด้านที่ 2 การดำเนินงาน 5 องค์ประกอบ ด้านที่ 3 ผลการดำเนินงาน ด้านที่ 4 ความถูกต้องทางวิชาการ  พืชศึกษา (เสาวรส) 3 สาระการเรียนรู้ ประกอบด้วย ธรรมชาติแห่งชีวิต สรรพสิ่งล้วนพันเกี่ยว ประโยชน์แท้แก่มหาชน และงานฐานทรัพยากรท้องถิ่น            ครบถ้วน สมบูรณ์
                7. ครูและนักเรียนเข้าร่วมโครงการคิดเป็นร้อยละ 100
          1.2 เชิงคุณภาพ 
                   1. สร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชแก่บุคลากรในโรงเรียน
                   2. โรงเรียน นักเรียนมีแหล่งเรียนรู้ใช้ประกอบการเรียนการสอนวิชาต่าง ๆมากขึ้น
                   3. โรงเรียนมีการจัดระบบการศึกษาข้อมูลทางพันธุกรรมพืชและมีข้อมูลฐานทรัพยากรท้องถิ่น
อย่างถูกหลักวิชาการ เพื่อให้ครู นักเรียน และผู้สนใจศึกษา
                   4. นักเรียนมีองค์ความรู้ด้านพฤกษศาสตร์และมีคุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมที่ดีงาม
                   5. ดำเนินงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนตามโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจาก
พระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี กำหนดทั้งด้านที่ 1 การบริหารจัดการ
ด้านที่ 2 การดำเนินงาน 5 องค์ประกอบ ด้านที่ 3 ผลการดำเนินงาน ด้านที่ 4 ความถูกต้องทางวิชาการ
พืชศึกษา (เสาวรส) 3 สาระการเรียนรู้ ประกอบด้วย ธรรมชาติแห่งชีวิต สรรพสิ่งล้วนพันเกี่ยว ประโยชน์แท้แก่มหาชน และงานฐานทรัพยากรท้องถิ่น ครบถ้วน สมบูรณ์

1. นักเรียน ครู บุคลากรทางการศึกษาและชุมชนตระหนัก มีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
2. รวบรวมตัวอย่างพรรณไม้และมีการจัดเก็บเพื่อการศึกษาได้อย่างเป็นระบบถูกต้องตามหลักวิชาการ
3. เกิดความร่วมมือภายในโรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียนมากขึ้น
4. สำรวจและเก็บรวบรวมข้อมูลฐานทรัพยากรท้องถิ่น และจัดทำทะเบียนข้อมูลได้อย่างเป็นระบบ
5. มีการจัดทำทะเบียนพรรณไม้ในโรงเรียนอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการเชื่อมต่อกันด้วยระบบข้อมูล
6. มีการเก็บตัวอย่างพืช มีการศึกษาค้นคว้าเกิดผู้เชี่ยวชาญและเกิดผลงานทางวิชาการ
7. มีการทำป้ายชื่อพรรณไม้ในโรงเรียนเผยแพร่สู่ชุมชนได้
8. เป็นแหล่งความรู้ให้กลุ่มสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ บูรณาการในการเรียนการสอนและให้นักเรียนได้ศึกษา
9. ผู้ปฏิบัติมีการใช้สื่อธรรมชาติที่มีอยู่รอบตัวในการเรียนรู้ รู้จักตั้งคำถาม หาคำตอบ ช่างสังเกต และค้นคว้า
10. มีพื้นที่สีเขียวเพิ่มขึ้นเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจแก่นักเรียนและชุมชนผู้ปฏิบัติมีจิตใจอ่อนโยน เห็นคุณและรู้ค่า           ทำให้เกิดความรักในพืชพรรณ ไม่คิดทำลาย มีแนวคิดที่จะอนุรักษ์สืบไป
11. ส่งเสริมให้ผู้เรียนฝึกทักษะชีวิต มีกระบวนการทำงาน มีคุณธรรม จริยธรรมอันดีงาม

-  ประชุมปรึกษาหารือเกี่ยวกับการดำเนินงาน
-  แต่งตั้งคณะกรรมการดำเนินงาน
-  กำหนดแนวทางการดำเนินงาน

-  ประชาสัมพันธ์
-  อบรมให้ความรู้
-  ดำเนินการตามโครงการ

- ประเมินผลการดำเนินงาน

- ประชุมเพื่อประมวลผลจากการประเมิน
  สรุปปัญหา อุปสรรค  และข้อเสนอแนะ      
  ในการดำเนินงาน

ได้จัดหา และรวบรวมพรรณไม้ในท้องถิ่นเข้ามาปลูกเพิ่มในพื้นที่โรงเรียนมากกว่า 10 ชนิด แต่บางต้นตายไปต้องหามาปลูกทดแทน