การศึกษาการใช้บทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม จังหวัดตราด
โรงเรียน : ตราดสรรเสริญวิทยาคม สพม.จันทบุรี ตราด
ระดับ : ระดับเขตพื้นที่ฯ
กลุ่มสาระฯ : วิทยาศาสตร์
เผยแพร่เมื่อ : 13 ก.ย. 2560 โดย : สุภาวดี ใจดี จำนวนผู้เข้าชม 1483 คน
1. ความสำคัญของนวัตกรรม
สืบเนื่องจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและให้นักเรียนทำแบบทดสอบในภาคเรียนที่ผ่านมา พบว่านักเรียนไม่สามารถตอบโจทย์ได้ชัดเจนทุกประเด็นที่โจทย์ถาม ไม่สามารถเชื่อมโยงโจทย์เพื่อวิเคราะห์ไปหาคำตอบได้ เห็นได้จากคะแนนการทำแบบทดสอบ ซึ่งมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในวิชาวิทยาศาสตร์ค่อนข้างต่ำ ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากสื่อการเรียนการสอนไม่น่าสนใจ นักเรียนไม่มีอิสระในการเรียน และมีเนื้อหาที่เป็นตัวหนังสือค่อนข้างมาก ขาดภาพประกอบที่น่าสนใจ การเลือกสร้างบทเรียนสำเร็จรูปเป็นนวัตกรรม เพราะเป็นนวัตกรรมซึ่งเป็นเทคโนโลยีทางการศึกษาสมัยใหม่ที่นำไปใช้ประกอบและปรับปรุงการเรียนรู้เพื่อเพิ่มพูนความรู้และทักษะ ตลอดจนคิดสร้างสรรค์ได้อย่างมีเหตุผล บทเรียนสำเร็จรูปสามารถช่วยให้ผู้เรียนสามารถเกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ ในการเรียนเรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์เป็นส่วนหนึ่งในการเรียนเรื่องระบบในร่างกายมนุษย์และสัตว์ ในวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐานและมีเนื้อหาที่ค่อนข้างซับซ้อน ผู้เรียนต้องมีความเข้าใจในเนื้อหานั้นๆ จึงจะทำให้ผู้เรียนสามารถอธิบายกลไกการสร้างภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ได้ ผู้วิจัยจึงตั้งใจจะพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ซึ่งเป็นเรื่องที่สอดคล้องกับหน่วยการเรียนที่เรียนในภาคเรียนที่ 1/2560 บทเรียนสำเร็จรูปดังกล่าวมีทั้งในส่วนของเนื้อหาและแบบฝึกทักษะโดยคาดว่าจะทำให้นักเรียนเกิดความเข้าใจอย่างถูกต้อง มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงตามเกณฑ์ที่กำหนดได้ เนื่องจากชุดบทเรียนสำเร็จรูปที่สร้างขึ้นนี้จะช่วยเพิ่มแรงจูงใจในการเรียนรู้ ทำให้ผู้เรียนไม่เกิดความเบื่อหน่าย มีอิสระในการเรียนมากยิ่งขึ้น และเป็นแนวทางในการพัฒนาสื่อการสอนให้มีประสิทธิภาพต่อไป
วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน
1. เพื่อพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
2. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียน ด้วยชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ของนักเรียนที่เรียนวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ห้อง 1
3. ขั้นตอนการดำเนินงาน
1. ศึกษา / วิเคราะห์สภาพปัญหาและความต้องการ กำหนดคุณลักษณะของบทเรียน รูปแบบการนำเสนอเนื้อหาเรียงต่อกันไปตามลำดับจากง่ายไปยาก แบ่งเนื้อหาออกเป็นหน่วยย่อยๆ แต่ละหน่วยย่อยมีแบบฝึกหัดแทรกเป็นช่วงสั้นๆ มีแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
2. วางแผนพัฒนาบทเรียน โดยศึกษาหลักสูตรและเนื้อหา การจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดบทเรียนสำเร็จรูป เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายมนุษย์และกระบวนการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะ
3. พัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูป นำบทเรียนสำเร็จรูปไปปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 3 ท่าน เพื่อตรวจสอบความถูกต้องเหมาะสมในด้านรูปแบบ เนื้อหาและภาษา ด้านวัดผลประเมินผล วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาประสิทธิภาพของชุดบทเรียนสำเร็จรูปตามเกณฑ์ขั้นต่ำ 80/80
4. ทดลองใช้บทเรียนสำเร็จรูปที่พัฒนาขึ้น โดยการนำไปทดลองใช้ในการเรียนการสอน ทดสอบด้วยแบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-test) ดำเนินการสอนโดยใช้บทเรียนสำเร็จรูปกับนักเรียนที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย เมื่อสิ้นสุดการเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป ให้นักเรียนกลุ่มเป้าหมายทำแบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) โดยใช้แบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) เพื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนแล้วเก็บข้อมูลเพื่อวิเคราะห์ผลทางสถิติต่อไป
4. ผลการดำเนินงาน
4.1 ผลการหาประสิทธิภาพชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์
จากการหาประสิทธิภาพของชุดบทเรียนสำเร็จรูป ตามเกณฑ์ขั้นต่ำ 80/80 โดยได้คะแนนรวมเฉลี่ยแต่ละแบบฝึกเท่ากับ 38.47 จากคะแนนเต็ม 40 คะแนน คิดเป็นร้อยละ 96.16 และคะแนนทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป โดยรวมเฉลี่ย 27.10 คิดเป็นร้อยละ 90.33 ดังนั้นบทเรียนสำเร็จรูปฯมีประสิทธิภาพ 96.16/90.33 เป็นไปตามเกณฑ์ 80/80 ที่กำหนดไว้
4.2 ผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน
จากการเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์แล้ว ผู้วิจัยได้ให้นักเรียนกลุ่มเป้าหมาย ทำแบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) เพื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนแล้วเก็บข้อมูลเพื่อวิเคราะห์ผลทางสถิติ เพื่อใช้ในการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนระหว่างก่อนและหลังเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูปฯ พบว่าการทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/1 มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 13.37 คะแนน และ 27.10 คะแนน ตามลำดับ และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างคะแนนก่อนเรียนและหลังเรียน พบว่าคะแนนสอบหลังเรียนของนักเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิตที่ระดับ .05
5. ปัจจัยความสำเร็จ
ผู้วิจัยดำเนินการพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูป และบทเรียนได้ผ่านการตรวจสอบความถูกต้องและความเหมาะสมของบทเรียน โดยผู้เชี่ยวชาญด้านเนื้อหาและด้านวัดผลประเมินผล จำนวน 3 ท่าน ดังรายนามต่อไปนี้
1. ครูดำรงศักดิ์ สัจจาธรรม ครูชำนาญการพิเศษ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
2. ครูลลิดา ศรีพลอย ครูชำนาญการ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
3. ครูอรสิริ ตันสกุล ครูชำนาญการ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
6. บทเรียนที่ได้รับ
ชุดบทเรียนสำเร็จรูปฯ ทำให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนรู้อย่างมีระบบ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้นส่งผลให้ผู้เรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้น พัฒนาทักษะกระบวนการคิด ผสมผสานวิทยาการสมัยใหม่ในการศึกษาหาความรู้ จนได้ข้อสรุปเป็นองค์ความรู้ใหม่ และองค์ความรู้ที่ได้นำมาสร้างเป็นชิ้นงานเชิงสร้างสรรค์ และพัฒนาเป็นความรู้ที่คงทนตลอดไป
สืบเนื่องจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและให้นักเรียนทำแบบทดสอบในภาคเรียนที่ผ่านมา พบว่านักเรียนไม่สามารถตอบโจทย์ได้ชัดเจนทุกประเด็นที่โจทย์ถาม ไม่สามารถเชื่อมโยงโจทย์เพื่อวิเคราะห์ไปหาคำตอบได้ เห็นได้จากคะแนนการทำแบบทดสอบ ซึ่งมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในวิชาวิทยาศาสตร์ค่อนข้างต่ำ ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากสื่อการเรียนการสอนไม่น่าสนใจ นักเรียนไม่มีอิสระในการเรียน และมีเนื้อหาที่เป็นตัวหนังสือค่อนข้างมาก ขาดภาพประกอบที่น่าสนใจ การเลือกสร้างบทเรียนสำเร็จรูปเป็นนวัตกรรม เพราะเป็นนวัตกรรมซึ่งเป็นเทคโนโลยีทางการศึกษาสมัยใหม่ที่นำไปใช้ประกอบและปรับปรุงการเรียนรู้เพื่อเพิ่มพูนความรู้และทักษะ ตลอดจนคิดสร้างสรรค์ได้อย่างมีเหตุผล บทเรียนสำเร็จรูปสามารถช่วยให้ผู้เรียนสามารถเกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนตามเป้าหมายที่กำหนดไว้ ในการเรียนเรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์เป็นส่วนหนึ่งในการเรียนเรื่องระบบในร่างกายมนุษย์และสัตว์ ในวิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐานและมีเนื้อหาที่ค่อนข้างซับซ้อน ผู้เรียนต้องมีความเข้าใจในเนื้อหานั้นๆ จึงจะทำให้ผู้เรียนสามารถอธิบายกลไกการสร้างภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ได้ ผู้วิจัยจึงตั้งใจจะพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ซึ่งเป็นเรื่องที่สอดคล้องกับหน่วยการเรียนที่เรียนในภาคเรียนที่ 1/2560 บทเรียนสำเร็จรูปดังกล่าวมีทั้งในส่วนของเนื้อหาและแบบฝึกทักษะโดยคาดว่าจะทำให้นักเรียนเกิดความเข้าใจอย่างถูกต้อง มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงตามเกณฑ์ที่กำหนดได้ เนื่องจากชุดบทเรียนสำเร็จรูปที่สร้างขึ้นนี้จะช่วยเพิ่มแรงจูงใจในการเรียนรู้ ทำให้ผู้เรียนไม่เกิดความเบื่อหน่าย มีอิสระในการเรียนมากยิ่งขึ้น และเป็นแนวทางในการพัฒนาสื่อการสอนให้มีประสิทธิภาพต่อไป
วัตถุประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน
1. เพื่อพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
2. เพื่อเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียน ด้วยชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์ของนักเรียนที่เรียนวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ห้อง 1
3. ขั้นตอนการดำเนินงาน
1. ศึกษา / วิเคราะห์สภาพปัญหาและความต้องการ กำหนดคุณลักษณะของบทเรียน รูปแบบการนำเสนอเนื้อหาเรียงต่อกันไปตามลำดับจากง่ายไปยาก แบ่งเนื้อหาออกเป็นหน่วยย่อยๆ แต่ละหน่วยย่อยมีแบบฝึกหัดแทรกเป็นช่วงสั้นๆ มีแบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน
2. วางแผนพัฒนาบทเรียน โดยศึกษาหลักสูตรและเนื้อหา การจัดการเรียนรู้โดยใช้ชุดบทเรียนสำเร็จรูป เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายมนุษย์และกระบวนการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะ
3. พัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูป นำบทเรียนสำเร็จรูปไปปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 3 ท่าน เพื่อตรวจสอบความถูกต้องเหมาะสมในด้านรูปแบบ เนื้อหาและภาษา ด้านวัดผลประเมินผล วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อหาประสิทธิภาพของชุดบทเรียนสำเร็จรูปตามเกณฑ์ขั้นต่ำ 80/80
4. ทดลองใช้บทเรียนสำเร็จรูปที่พัฒนาขึ้น โดยการนำไปทดลองใช้ในการเรียนการสอน ทดสอบด้วยแบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-test) ดำเนินการสอนโดยใช้บทเรียนสำเร็จรูปกับนักเรียนที่เป็นกลุ่มเป้าหมาย เมื่อสิ้นสุดการเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป ให้นักเรียนกลุ่มเป้าหมายทำแบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) โดยใช้แบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) เพื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนแล้วเก็บข้อมูลเพื่อวิเคราะห์ผลทางสถิติต่อไป
4. ผลการดำเนินงาน
4.1 ผลการหาประสิทธิภาพชุดบทเรียนสำเร็จรูปวิชาวิทยาศาสตร์เพิ่มเติม เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์
จากการหาประสิทธิภาพของชุดบทเรียนสำเร็จรูป ตามเกณฑ์ขั้นต่ำ 80/80 โดยได้คะแนนรวมเฉลี่ยแต่ละแบบฝึกเท่ากับ 38.47 จากคะแนนเต็ม 40 คะแนน คิดเป็นร้อยละ 96.16 และคะแนนทดสอบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหลังเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป โดยรวมเฉลี่ย 27.10 คิดเป็นร้อยละ 90.33 ดังนั้นบทเรียนสำเร็จรูปฯมีประสิทธิภาพ 96.16/90.33 เป็นไปตามเกณฑ์ 80/80 ที่กำหนดไว้
4.2 ผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียน
จากการเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูป เรื่องระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายของมนุษย์แล้ว ผู้วิจัยได้ให้นักเรียนกลุ่มเป้าหมาย ทำแบบทดสอบหลังเรียน (Post-test) เพื่อดูผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนแล้วเก็บข้อมูลเพื่อวิเคราะห์ผลทางสถิติ เพื่อใช้ในการเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนระหว่างก่อนและหลังเรียนด้วยบทเรียนสำเร็จรูปฯ พบว่าการทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2/1 มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 13.37 คะแนน และ 27.10 คะแนน ตามลำดับ และเมื่อเปรียบเทียบระหว่างคะแนนก่อนเรียนและหลังเรียน พบว่าคะแนนสอบหลังเรียนของนักเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิตที่ระดับ .05
5. ปัจจัยความสำเร็จ
ผู้วิจัยดำเนินการพัฒนาชุดบทเรียนสำเร็จรูป และบทเรียนได้ผ่านการตรวจสอบความถูกต้องและความเหมาะสมของบทเรียน โดยผู้เชี่ยวชาญด้านเนื้อหาและด้านวัดผลประเมินผล จำนวน 3 ท่าน ดังรายนามต่อไปนี้
1. ครูดำรงศักดิ์ สัจจาธรรม ครูชำนาญการพิเศษ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
2. ครูลลิดา ศรีพลอย ครูชำนาญการ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
3. ครูอรสิริ ตันสกุล ครูชำนาญการ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โรงเรียนตราดสรรเสริญวิทยาคม
6. บทเรียนที่ได้รับ
ชุดบทเรียนสำเร็จรูปฯ ทำให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนรู้อย่างมีระบบ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้นส่งผลให้ผู้เรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้น พัฒนาทักษะกระบวนการคิด ผสมผสานวิทยาการสมัยใหม่ในการศึกษาหาความรู้ จนได้ข้อสรุปเป็นองค์ความรู้ใหม่ และองค์ความรู้ที่ได้นำมาสร้างเป็นชิ้นงานเชิงสร้างสรรค์ และพัฒนาเป็นความรู้ที่คงทนตลอดไป