การพัฒนากิจกรรมการแข่งขันศิลปหัตถกรรมนักเรียน สู่ความเป็นเลิศระดับชาติ
โรงเรียน : โพธิ์ไทรงามวิทยาคม สพม.พิจิตร
ระดับ : ระดับภาคฯ
กลุ่มสาระฯ : อื่นๆ
เผยแพร่เมื่อ : 23 ธ.ค. 2562 โดย : Nuttakit Wumprasert จำนวนผู้เข้าชม 1050 คน
1. บทนำ
งานศิลปหัตถกรรมได้เริ่มจัดมาตั้งแต่ พ.ศ. 2455 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 โดยมีจุดมุ่งหมาย เพื่อจะแนะนาชักจูงให้เด็กชายหญิงในสมัยนั้น ได้เอาใจใส่ฝึกหัดศิลปหัตถกรรม ซึ่งเป็นทางเลี้ยงอาชีพต่างๆ เพื่อจะกันการที่เด็กทั้งหลายพากันนิยมในการเป็นเสมียนหรือ เข้าทาราชการให้น้อยลง การจัดงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนมีการจัดต่อเนื่องกันตลอดมา มีหยุดเว้นช่วงบ้าง เมื่อสถานการณ์บ้านเมืองไม่ปกติก็ตาม เปลี่ยนชื่องานไปก็หลายครั้งโดยทั่วไปนับว่าเป็นงานที่มีชื่อเสียงมาก มาแต่ในอดีต งานศิลปหัตถกรรมนักเรียน สมัยก่อนนั้นการจัดงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนมีจุดมุ่งหมายเพื่อแนะนำ ชักจูงให้เด็กชาย-หญิง ได้เอาใจใส่ฝึกหัดศิลปหัตถกรรมให้เกิดความชำนาญ มีความคิดสร้างสรรค์ และเพิ่มพูนรายได้ในการเลี้ยงชีพ ต่อมาได้มีการพัฒนางานศิลปหัตถกรรมมาเป็นลำดับจนถึงปัจจุบัน นับได้ว่าเป็นงานที่มีความสำคัญต่อการศึกษาของเด็กไทยและประชาชนทั่วไปเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งสะท้อนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนการสอนเป็นอย่างมาก เพราะเป็นการแสดงสุดยอดของเด็กไทยตั้งแต่ช่วงชั้นที่ 1-4 ซึ่งทำให้เห็นภาพอย่างชัดเจนว่า หากทุกภาคส่วนจัดกิจกรรมให้เด็กได้แสดงออกอย่างเต็มที่ จะเป็นการเปิดพื้นที่ให้เด็กได้แสดงออกซึ่งความสามารถในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นทักษะทางวิชาการ วิชาชีพ ศิลปะ ดนตรี และการแสดง ล้วนแต่เป็นเวทีที่ต่อยอดความรู้ความสามารถของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง
ดังนั้น งานศิลปหัตถกรรมนักเรียน เป็นการสร้างโอกาสที่ดียิ่งให้แก่เด็กไทยทุกๆ คน ได้มีโอกาสแสดงความสามารถเต็มตามศักยภาพของแต่ละบุคคล โดยผ่านกิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นในงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนครั้งนี้ และที่สำคัญถือเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาคุณภาพทางด้านการศึกษาเป็นอย่างยิ่ง เพราะการจัดเวทีและพื้นที่เช่นนี้จะสร้างแรงจูงใจที่ทำให้นักเรียน ครู ตลอดจนสถานศึกษาได้มีการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน จากการศึกษาข้อมูลในรอบหลายปีที่ผ่านมา พบว่า ครูและนักเรียนของโรงเรียนเข้าร่วมกิจกรรมจำนวนไม่มาก มีความสามารถในระดับดีเยี่ยมก็มีจำนวนน้อย ซึ่งอาจมีสาเหตุหลายประการ
จากเหตุผลดังกล่าว โรงเรียนโพธิ์ไทรงามวิทยาคม จึงจัดส่งเสริม สนับสนุนให้ครูและนักเรียน เข้าร่วมงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน เพื่อพัฒนาตนเองให้มีคุณภาพและได้มาตรฐานระดับสากล ใฝ่รู้ สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ใฝ่ดี มีคุณธรรมพื้นฐาน มีจิตสำนึกและค่านิยมที่พึงประสงค์ คิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และมีความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์
จุดประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน
1) เพื่อสนับสนุนให้ครูส่งนักเรียนเข้าร่วมการแข่งขันและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ บนเวทีศิลปหัตถกรรมนักเรียน
2) เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนได้เป็นตัวแทนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา
เขต 41 มากขึ้น สามารถพัฒนาตนเองไปจนถึงการแข่งขันระดับชาติ
2. แนวทำง/ขั้นตอนกำรด ำเนินงำน (Flow Chart (แผนภูมิ) ของวิธีหรือแนวทำงปฏิบัติที่เป็นเลิศ ใช้หลัก “ 4P ”
1) Prepare : การเตรียมความพร้อมให้กับนักเรียนและครู ดังนี้
-ศึกษาแนวคิด หลักการ ทฤษฎี เกี่ยวกับการการจัดกิจกรรมศิลปหัตถกรรมนักเรียน
-วิเคราะห์เนื้อหา /สาระการเรียนรู้ ในกลุ่มสาระการเรียนรู้ และรายวิชาที่สอน
-ศึกษารายการ คุณสมบัติผู้เข้าแข่งขัน ประเภทและจำนวนผู้เข้าแข่งขัน
รายละเอียดการแข่งขันแต่ละประเภท วิธีดำเนินการ การให้คะแนน และรายละเอียดหลักเกณฑ์
การแข่งขัน
-ศึกษาการเข้าแข่งขันระดับภาค และระดับชาติ เช่น ให้บุคคลหรือทีมที่เป็นตัวแทน
ของเขตพื้นที่การศึกษาเข้าแข่งขันในระดับภาค ทุกกิจกรรมต้องได้คะแนนระดับเหรียญทอง ลำดับที่ 1
(คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป) และบุคคลหรือทีมที่เป็นตัวแทนระดับภาคเข้าแข่งขันในระดับชาติ จะต้อง
ได้คะแนนระดับเหรียญทอง ลำดับที่ 1 -3 (คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป ) เป็นต้น
-จัดเตรียมวัสดุ – อุปกรณ์ และเอกสารที่ใช้ในการทำกิจกรรม
2) Practice : ฝึกซ้อมให้ดี
-รับสมัครนักเรียนที่มีความสนใจ และความสามารถเข้าร่วมกิจกรรม
-ดำเนินการฝึกซ้อม ดังนี้
3) Participation มีส่วนร่วมทุกขั้นตอน ได้แก่ ครูในกลุ่มสาระ เพื่อนนักเรียน ผู้ปกครอง
และผู้บริหาร ร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมวัดและประเมิน ร่วมปรับปรุง แก้ไข แล้วนำผลที่ได้มาปรับปรุงพัฒนา ดังนี้
4) Professional ความเป็นครูมืออาชีพ
-เป็นผู้ให้และความเสียสละ ทุ่มเทแรงกายแรงใจ การเอาใจใส่ ดูแลช่วยเหลือนักเรียน
-ผู้บริหารจะต้องเป็นผู้มีภาวะผู้นำที่โดดเด่น มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี มีความซื่อสัตย์สุจริต เสียสละ อดทน และเป็นแบบอย่างที่ดี
-สื่อสารด้วยสรุปและรายงานผล
3. ผลลัพธ์/ผลการดำเนินการ
3.1 ผลที่เกิดตามจุดประสงค์
ผลการปฏิบัติตามกิจกรรมครูส่งนักเรียนเข้าร่วมการแข่งขันและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ บนเวทีศิลปหัตถกรรมนักเรียนและสามารถคัดเลือกนักเรียนตัวแทนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา โดยมีหลักฐานหรือข้อมูลประกอบ ดังแสดงในตาราง
3.2 ผลสัมฤทธิ์ของงาน
3.3 ประโยชน์ที่ได้รับ
กระบวนการพัฒนาผลงานนวัตกรรมก่อให้เกิดประสบการณ์ การเรียนรู้ร่วมกันทั้งโรงเรียน เนื่องจาก การแข่งขันงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน มีรายการทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ และกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน นักเรียนสามารถนำไปเป็นพื้นฐานในการประกอบอาชีพต่อไปในอนาคตได้
4. ปัจจัยความสำเร็จ
1) นักเรียนมีเป้าหมายในการพัฒนาตนเองแบบไม่มีขีดจำกัด รับผิดชอบ รักการทำงาน
มีความใฝ่รู้ ใฝ่เรียน
2) ครูมีแรงจูงใจในการปฏิบัติงาน
3) ผู้บริหารสถานศึกษา ส่งเสริมและสนับสนุน ให้ความสำคัญและอำนวยความสะดวก
4) ผู้ปกครองให้ความร่วมมือ
5. แนวทางการพัฒนาให้ยั่งยืน
1) ครู ผู้บริหาร ผู้ปกครอง ชุมชน และท้องถิ่นเห็นความสำคัญและให้การสนับสนุน ให้กำลังใจ
2) นักเรียนมีความศรัทธา และมีเจตคติที่ดีต่อกิจกรรมที่ตนมีความถนัดและความสนใจ
3) การได้รับการสนับสนุนจากคณะครู ผู้ปกครอง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และเอกชน
ทั้งแรงใจ แรงกาย สิ่งของ และเงินทุน
งานศิลปหัตถกรรมได้เริ่มจัดมาตั้งแต่ พ.ศ. 2455 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 โดยมีจุดมุ่งหมาย เพื่อจะแนะนาชักจูงให้เด็กชายหญิงในสมัยนั้น ได้เอาใจใส่ฝึกหัดศิลปหัตถกรรม ซึ่งเป็นทางเลี้ยงอาชีพต่างๆ เพื่อจะกันการที่เด็กทั้งหลายพากันนิยมในการเป็นเสมียนหรือ เข้าทาราชการให้น้อยลง การจัดงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนมีการจัดต่อเนื่องกันตลอดมา มีหยุดเว้นช่วงบ้าง เมื่อสถานการณ์บ้านเมืองไม่ปกติก็ตาม เปลี่ยนชื่องานไปก็หลายครั้งโดยทั่วไปนับว่าเป็นงานที่มีชื่อเสียงมาก มาแต่ในอดีต งานศิลปหัตถกรรมนักเรียน สมัยก่อนนั้นการจัดงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนมีจุดมุ่งหมายเพื่อแนะนำ ชักจูงให้เด็กชาย-หญิง ได้เอาใจใส่ฝึกหัดศิลปหัตถกรรมให้เกิดความชำนาญ มีความคิดสร้างสรรค์ และเพิ่มพูนรายได้ในการเลี้ยงชีพ ต่อมาได้มีการพัฒนางานศิลปหัตถกรรมมาเป็นลำดับจนถึงปัจจุบัน นับได้ว่าเป็นงานที่มีความสำคัญต่อการศึกษาของเด็กไทยและประชาชนทั่วไปเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งสะท้อนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนการสอนเป็นอย่างมาก เพราะเป็นการแสดงสุดยอดของเด็กไทยตั้งแต่ช่วงชั้นที่ 1-4 ซึ่งทำให้เห็นภาพอย่างชัดเจนว่า หากทุกภาคส่วนจัดกิจกรรมให้เด็กได้แสดงออกอย่างเต็มที่ จะเป็นการเปิดพื้นที่ให้เด็กได้แสดงออกซึ่งความสามารถในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นทักษะทางวิชาการ วิชาชีพ ศิลปะ ดนตรี และการแสดง ล้วนแต่เป็นเวทีที่ต่อยอดความรู้ความสามารถของนักเรียนอย่างต่อเนื่อง
ดังนั้น งานศิลปหัตถกรรมนักเรียน เป็นการสร้างโอกาสที่ดียิ่งให้แก่เด็กไทยทุกๆ คน ได้มีโอกาสแสดงความสามารถเต็มตามศักยภาพของแต่ละบุคคล โดยผ่านกิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นในงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนครั้งนี้ และที่สำคัญถือเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาคุณภาพทางด้านการศึกษาเป็นอย่างยิ่ง เพราะการจัดเวทีและพื้นที่เช่นนี้จะสร้างแรงจูงใจที่ทำให้นักเรียน ครู ตลอดจนสถานศึกษาได้มีการพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน จากการศึกษาข้อมูลในรอบหลายปีที่ผ่านมา พบว่า ครูและนักเรียนของโรงเรียนเข้าร่วมกิจกรรมจำนวนไม่มาก มีความสามารถในระดับดีเยี่ยมก็มีจำนวนน้อย ซึ่งอาจมีสาเหตุหลายประการ
จากเหตุผลดังกล่าว โรงเรียนโพธิ์ไทรงามวิทยาคม จึงจัดส่งเสริม สนับสนุนให้ครูและนักเรียน เข้าร่วมงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน เพื่อพัฒนาตนเองให้มีคุณภาพและได้มาตรฐานระดับสากล ใฝ่รู้ สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ใฝ่ดี มีคุณธรรมพื้นฐาน มีจิตสำนึกและค่านิยมที่พึงประสงค์ คิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น และมีความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์
จุดประสงค์และเป้าหมายของการดำเนินงาน
1) เพื่อสนับสนุนให้ครูส่งนักเรียนเข้าร่วมการแข่งขันและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ บนเวทีศิลปหัตถกรรมนักเรียน
2) เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนได้เป็นตัวแทนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา
เขต 41 มากขึ้น สามารถพัฒนาตนเองไปจนถึงการแข่งขันระดับชาติ
2. แนวทำง/ขั้นตอนกำรด ำเนินงำน (Flow Chart (แผนภูมิ) ของวิธีหรือแนวทำงปฏิบัติที่เป็นเลิศ ใช้หลัก “ 4P ”
1) Prepare : การเตรียมความพร้อมให้กับนักเรียนและครู ดังนี้
-ศึกษาแนวคิด หลักการ ทฤษฎี เกี่ยวกับการการจัดกิจกรรมศิลปหัตถกรรมนักเรียน
-วิเคราะห์เนื้อหา /สาระการเรียนรู้ ในกลุ่มสาระการเรียนรู้ และรายวิชาที่สอน
-ศึกษารายการ คุณสมบัติผู้เข้าแข่งขัน ประเภทและจำนวนผู้เข้าแข่งขัน
รายละเอียดการแข่งขันแต่ละประเภท วิธีดำเนินการ การให้คะแนน และรายละเอียดหลักเกณฑ์
การแข่งขัน
-ศึกษาการเข้าแข่งขันระดับภาค และระดับชาติ เช่น ให้บุคคลหรือทีมที่เป็นตัวแทน
ของเขตพื้นที่การศึกษาเข้าแข่งขันในระดับภาค ทุกกิจกรรมต้องได้คะแนนระดับเหรียญทอง ลำดับที่ 1
(คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป) และบุคคลหรือทีมที่เป็นตัวแทนระดับภาคเข้าแข่งขันในระดับชาติ จะต้อง
ได้คะแนนระดับเหรียญทอง ลำดับที่ 1 -3 (คะแนนร้อยละ 80 ขึ้นไป ) เป็นต้น
-จัดเตรียมวัสดุ – อุปกรณ์ และเอกสารที่ใช้ในการทำกิจกรรม
2) Practice : ฝึกซ้อมให้ดี
-รับสมัครนักเรียนที่มีความสนใจ และความสามารถเข้าร่วมกิจกรรม
-ดำเนินการฝึกซ้อม ดังนี้
| กิจกรรมแปรรูปมะม่วงหาวมะนาวโห่ |
| 1. เลือกหัวข้อโครงงานและนำเสนอครู พร้อมทั้งเหตุผลในการแปรรูปวัตถุดิบนั้น |
| 2. ศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวข้องจากเอกสารหนังสือที่ห้องสมุด |
| 3. ทำรายงานเพื่อขอเบิกอุปกรณ์ส่วนค่าใช้จ่าย แบ่งหน้าที่รับผิดชอบ และติดต่อวิทยากรท้องถิ่น |
| 4. ลงมือดำเนินการแปรรูปมะม่วงหาวเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น น้ำมะม่วงหาว มะม่วงหาวแช่อิ่ม แยมมะม่วงหาว เป็นต้น |
| 5. ให้คุณครู ผู้ปกครองและเพื่อนร่วมประเมินรสชาติ |
| 6. เขียนรายงานโครงงานจัดทำรูปเล่ม และสรุปผลการปฏิบัติกิจกรรม |
| 7. นำเสนอการแปรรูปมะม่วงหาวและรายงานผลการปฏิบัติงาน |
3) Participation มีส่วนร่วมทุกขั้นตอน ได้แก่ ครูในกลุ่มสาระ เพื่อนนักเรียน ผู้ปกครอง
และผู้บริหาร ร่วมคิด ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติ ร่วมวัดและประเมิน ร่วมปรับปรุง แก้ไข แล้วนำผลที่ได้มาปรับปรุงพัฒนา ดังนี้
| 1. ออกแบบการจัดการเรียนรู้ โครงสร้างหลักสูตร มะม่วงหาวโดยคณะครูอาจารย์ |
| 2. ศึกษาจากวิทยากรท้องถิ่น โดยท่านกำนันมนตรี ศรีประเสริฐ ศึกษาแหล่งเรียนรู้สวนมะม่วงหาว |
| 3. ศึกษาจากเอกสารอ้างอิง และคำบอกเล่าของผู้รู้ด้านสรรพคุณของมะม่วงหาวและวิธีในการทำน้ำมะม่วงหาว |
| 4. ดำเนินงานแปรรูปน้ำมะม่วงหาว |
| 5. ดำเนินการทำพาสเจอร์ไรส์ โดยการน็อคน้ำแข็ง บรรจุใส่ขวด แล้วเก็บรักษาไว้ในความเย็นเพื่อจัดจำหน่าย |
| 6. ทำซ้ำข้อ 4 แต่แปรรูปเป็น มะม่วงหาวแช่อิ่ม แยมมะม่วงหาว ปั้นขลิบไส้มะม่วงหาว ไอศกรีมมะม่วงหาว ชีสพายมะม่วงหาว วุ้นแฟนซีมะม่วงหาว พานาคอตตามะม่วงหาว คุกกี้(Cookie)มะม่วงหาว น้ำพริกเผามะม่วงหาว และน้ำพริกกะปิมะม่วงหาว เป็นต้น |
| 7. ขยายผลสู่ชุมชน |
| 8. สรุปผล |
4) Professional ความเป็นครูมืออาชีพ
-เป็นผู้ให้และความเสียสละ ทุ่มเทแรงกายแรงใจ การเอาใจใส่ ดูแลช่วยเหลือนักเรียน
-ผู้บริหารจะต้องเป็นผู้มีภาวะผู้นำที่โดดเด่น มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี มีความซื่อสัตย์สุจริต เสียสละ อดทน และเป็นแบบอย่างที่ดี
-สื่อสารด้วยสรุปและรายงานผล
3. ผลลัพธ์/ผลการดำเนินการ
3.1 ผลที่เกิดตามจุดประสงค์
ผลการปฏิบัติตามกิจกรรมครูส่งนักเรียนเข้าร่วมการแข่งขันและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ บนเวทีศิลปหัตถกรรมนักเรียนและสามารถคัดเลือกนักเรียนตัวแทนของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา โดยมีหลักฐานหรือข้อมูลประกอบ ดังแสดงในตาราง
3.2 ผลสัมฤทธิ์ของงาน
3.3 ประโยชน์ที่ได้รับ
กระบวนการพัฒนาผลงานนวัตกรรมก่อให้เกิดประสบการณ์ การเรียนรู้ร่วมกันทั้งโรงเรียน เนื่องจาก การแข่งขันงานศิลปหัตถกรรมนักเรียน มีรายการทุกกลุ่มสาระการเรียนรู้ และกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน นักเรียนสามารถนำไปเป็นพื้นฐานในการประกอบอาชีพต่อไปในอนาคตได้
4. ปัจจัยความสำเร็จ
1) นักเรียนมีเป้าหมายในการพัฒนาตนเองแบบไม่มีขีดจำกัด รับผิดชอบ รักการทำงาน
มีความใฝ่รู้ ใฝ่เรียน
2) ครูมีแรงจูงใจในการปฏิบัติงาน
3) ผู้บริหารสถานศึกษา ส่งเสริมและสนับสนุน ให้ความสำคัญและอำนวยความสะดวก
4) ผู้ปกครองให้ความร่วมมือ
5. แนวทางการพัฒนาให้ยั่งยืน
1) ครู ผู้บริหาร ผู้ปกครอง ชุมชน และท้องถิ่นเห็นความสำคัญและให้การสนับสนุน ให้กำลังใจ
2) นักเรียนมีความศรัทธา และมีเจตคติที่ดีต่อกิจกรรมที่ตนมีความถนัดและความสนใจ
3) การได้รับการสนับสนุนจากคณะครู ผู้ปกครอง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และเอกชน
ทั้งแรงใจ แรงกาย สิ่งของ และเงินทุน